RÚV er mikilvæg menningarstofnun sem sinnir hlutverki sínu af miklum metnaði. Sú sem þetta skrifar ólst upp við RÚV og hlaut í gegnum Rás 1 menningarlegt uppeldi sem hún verður ævinlega þakklát fyrir. Þeir sem harðast gagnrýna RÚV ættu að horfa aftur til æskuáranna og rifja upp kynni sín af RÚV. Geri þeir það má ætla að klakinn sem þeir geyma í brjósti sér gagnvart stofnuninni muni bráðna og kalt hjarta þeirra taki að hlýna. Hver er ekki þakklátur fyrir útvarpsleikrit, síðdegissögur, ljóðaflutning, Sinfóníutónleika, útvarpsmessur, bænir, upplestur á Passíusálmum, síðasta lag fyrir fréttir? – og svo mætti lengi halda áfram að telja, en plássið leyfir það ekki. Halda þessir háværu, en sennilega fámennu gagnrýnendur, að þessi dagskrá myndi sjálfkrafa flytjast á aðra fjölmiðla yrði RÚV gert óstarfhæft?
Svona ritar Kolbrún Bergþórsdóttir, blaðamaður Morgunblaðsins í Pistilinn í blaði dagsins. Ég er ekki sammála henni, aldrei þessu vant, og er ekki, að ég held, með tiltakanlega „kalt hjarta“. Ég man glöggt eftir Ríkisútvarpinu í æsku minni. Maður fann til þess að það var einokunarstofnun en með þokkalegt útvarpstæki sem náði miðbylgju var maður ekki bundinn við að hlusta á dagskrá Ríkisútvarpsins. Unga fólkið hlustaði miklu frekar á erlendar stöðvar og þar með talið Kanann.
Ein útvarpsstöð getur ekki gert svo öllum líki. Þess vegna er ekki ástæða til að klappa saman lófum og vegsama Ríkisútvarpið fyrir að hafa gert eitthvað ... Samanburðinn hafði maður ekki í gamla daga nema þegar maður náði þeim aldri að verða gagnrýninn og vilja velja. Þá stillti maður á Kanann eða Radíó Lúxemburg og slökkti á ríkisútvarpinu sem tróð í mann undarlega valinni tónlist, misjöfnum leikritum og enn misjöfnum ræðum manna sem kölluð voru „erindi“. Hugsanlega hefði ég fengið betri dagskrá ef um frjálsa samkeppni hefði verið að ræða í útvarpsrekstri. Metnaðurinn var lítill.
Mjólkursamsalan er sambærilegt einokunarfyrirtæki, þó ekki opinbert. Ég stekk ekkert upp á svið og fagna því að hafa fengið mjólk, súrmjólk eða undanrennu í gegnum árin. Hugsanlega hefði ég fengið betri vörur ef um frjálsa samkeppni hefði verið að ræða.
Póstur og sími var einokunarfyrirtæki í eigu ríkisins og bauð ekkert upp á merkilega þjónustu, allra síst í sölu símtækja. Ætli maður hefði ekki fengið betri þjónustu ef um frjálsa samkeppni hefði verið að ræða.
Niðurstaðan er þessi: Einokunarfyrirtæki eru alltaf til óþurftar, skiptir litlu hvort þau eru í eigu ríkisins eða annarra aðila. Þetta er einfaldlega söguleg staðreynd. Það er einnig staðreynd að Ríkisútvarpið reynir hvað það getur til að fela eignaraðild ríkisins og dæmi um það er nafnómyndin Rúv.
En guði sé lof fyrir að maður hafði í gamla daga aðgang að útvarpstækjum, segulböndum og plötuspilurum. Þeir sem það höfðu voru ekki eins háðir slakri þjónustu Ríkisútvarpsins. Margt hefur breyst í dag. Nú þarf enginn að nýta sér þjónustu Ríkisútvarpsins, nema auðvitað að hann vilji það. Sá er auðvitað munurinn, frelsi til að velja.